این داستان قبلاً جزو دروس کتاب های ابتدایی بوده اما حذف شده. داستان بسیار جالبی است. امیدواروم دوست داشته باشید.
به قدري اين حادثه زنده است كه از ميان تاريكي هاي حافظه ام روشن و پر فروغ مثل روز مي درخشد. گويي دو ساعت پيش اتفاق افتاده ، هنوز در خانه اول حافظه ام باقي است .
تا آن روزها كه كلاس هشتم بودم خيال مي كردم عينك مثل تعليمي و كراوات يك چيز فرنگي مآبي است كه مردان متمدن براي قشنگي به چشم مي گذارند . دايي جان ميرزا غلامرضا – كه خيلي به خودش ور مي رفت و شلوار پاچه تنگ مي پوشيد و كراوات از پاريس وارد مي كرد و در تجدد افراط داشت ، به طوري كه از مردم شهرمان لقب مسيو گرفت – اولين مرد عينكي بود كه ديده بودم . علاقه دايي جان به واكس كفش و كارد و چنگال و كارهاي ديگر فرنگي مآبان مرا در فكرم تقويت كرد . گفتم هست و نيست ، عينك يك چيز متجددانه است كه براي قشنگي به چشم مي گذارند..
اين مطلب را داشته باشيد و حالا سري به مدرسه اي كه در آن تحصيل مي كردم بزنيم .قد بنده به نسبت سنم هميشه دراز بود .ننه – خدا حفظش كند – هر وقت براي من و برادرم لباس مي خريد ناله اش بلند بود. متلكي مي گفت كه دو برادري مثل علم يزيد مي مانيد . دراز دراز ، مي خواهيد برويد آسمان شوربا بياوريد ! در مقابل اين قد دراز چشمم سو نداشت و درست نمي ديد . بي آنكه بدانم چشمم ضعيف و كم سو ست.
چون تابلو سياه را نمي ديدم ، بي اراده در همه كلاس ها به طرف نيمكت رديف اول مي رفتم . همه شما مدرسه رفته ايد و مي دانيد كه نيمكت اول مال بچه هاي كوتاه قدست . اين دعوا در كلاس بود . هميشه با بچه هاي كوتوله دست به يقه بودم . اما چون كمي جوهر شرارت داشتم ، طفلك ها همكلاسان كوتاه قد و همدرسان خپل از ترس كشمكش و لوطي بازي هاي خارج از كلاس تسليم مي شدند . اما كار بدينجا پايان نمي گرفت . يك روز معلم خودخواه لوسي دم در مدرسه يك كشيده جانانه به گوشم نواخت كه صدايش تا وسط حياط مدرسه پيچيد و به گوش بچه ها رسيد . همين طور كه گوشم را گرفته بودم و از شدت درد برق از چشمم پريده بود ، آقا معلم دو سه فحش چاروا داري به من داد و گفت :
" چشت كوره ! حالا ديگه پسر اتول خان رشتي شدي ؟آدمو تو كوچه مي بيني و سلام نميكني!؟"
معلوم شد ديروز آقا معلم ازآن طرف كوچه رد مي شده ، من اورا نديده ام و سلام نكرده ام . ايشان هم عملم را حمل بر تكبر و گردنكشي كرده ، اكنون انتقام گرفته مرا ادب كرده است .
در خانه هم بي دشت نبودم . غالباٌ پاي سفره ناهار يا شام كه بلند مي شدم چشمم نمي ديد ، پايم به ليوان آب خوري يا بشقاب يا كوزه آب مي خورد . يا آب مي ريخت يا ظرف مي شكست . آن وقت بي آنكه بدانند و بفهمند كه من نيمه كورم و نمي بينم خشمگين مي شدند و پدرم بد و بيراه ميگفت . مادرم شماتتم مي كرد ، مي گفت : به شتر افسار گسيخته ميماني . شلخته و هردم بيل و هپل و هپو هستي ، جلو پايت را نگاه نمي كني . شايد چاه جلوت بود و در آن بيفتي .
بدبختانه خودم هم نمي دانستم كه نيمه كورم . خيال مي كردم كه همه مردم همينقدر مي بينند !
لذا فحش ها را قبول داشتم . در دلم خودم را سرزنش مي كردم كه با احتياط حركت كن ! اين چه وضعي است ؟ دائماٌ يك چيزي به پايت مي خورد و رسوايي راه مي افتد . اتفاق هاي ديگر هم افتاد. در فوتبال ابداٌ و اصلاٌ پيشرفت نداشتم . مثل بقيه بچه ها پايم را بلند مي كردم ، نشانه مي رفتم كه به توپ بزنم ، اما پايم به توپ نمي خورد ، بور مي شدم . بچه ها مي خنديدند . من به رگ غيرتم بر مي خورد . دردناك ترين صحنه ها يك شب نمايش پيش آمد .
يك كسي شبيه لوطي غلامحسين شعبده باز به شيراز آمده بود . گروه گروه مردان و زنان و بچه ها براي ديدن چشم بندي هاي او به نمايش مي رفتند . سالن مدرسه شاپور محل نمايش بود . يك بليط مجاني ناظم مدرسه به من داد . هر شاگرد اول و دومي يك بليط مجاني داشت . من از ذوق بليط در پوستم نمي گنجيدم . شب راه افتادم و رفتم . جايم آخر سالن بود . چشم را به سن دوختم ، خوب باريك بين شدم ، يارو وارد سن شد ، شامورتي را در آورد ، بازي را شروع كرد . همه اطرافيان من مسحور بازي هاي او بودند . گاهي حيرت داشتند ، گاهي مي خنديد و دست مي زدند اما من هر چه چشمم را تنگ تر مي كردم و به خودم فشار مي آوردم درست نمي ديدم . اشباحي به چشمم مي خورد . اما تشخيص نمي دادم كه چيست و كيست و چه مي كند . رنجور و مانده دنباله رو شده بودم . از پهلودستيم مي پرسيدم : چه مي كند ؟ يا جوابم نمي داد يا مي گفت مگر كوري نمي بيني . آن شب من احساس كردم كه مثل بچه هاي ديگر نيستم . اما باز نفهميدم چه مرگي در جانم است . فقط حس كردم كه نقصي دارم و از اين احساس غم و اندوه سختي وجودم را گرفت.
بدبختانه يك بار هم كسي به دردم نرسيد . تمام غفلت هايم را كه ناشي از نابينايي بود حمل بر بي استعدادي و مهملي و ولنگاري ام مي كردند . خودم هم با آنها شريك مي شدم .
با آنكه چندين سال بود كه شهر نشين بوديم ، خانه ما شكل دهاتي اش را حفظ كرده بود .همان طور كه در بندر يك مرتبه ده دوازده نفر از صحرا مي آمدند و با اسب و استر و الاغ به عنوان مهماني لنگر مي انداختند و چندين روز در خانه ما مي ماندند ، درشيراز هم اين كار را تكرار مي كردند . پدرم از بام افتاده بود ، ولي دست از كمرش بر نمي داشت . با آنكه خانه و اثاث به گرو و همه به سمساري رفته بود ، مهمانداري ما پايان نداشت . هر بي صاحب مانده اي كه از جنوب راه مي افتاد ، سري به خانه ما مي زد . خداش بيامرزد ، پدرم دريا دل بود . در لاتي كار شاهان را مي كرد ، ساعتش را مي فروخت و مهمانش را پذيرايي مي كرد . يكي از اين مهمانان يك پيرزن كازروني بود . كارش نوحه سرايي براي زنان بود . روضه مي خواند . در عيد عمر تصنيف هاي بند تنباني مي خواند ، خيلي حراف و فضول بود .اتفاقاٌ شيرين زبان و نقال هم بود . ما بچه ها خيلي او را دوست مي داشتيم . وقتي مي آمد كيف ما به راه بود. شب ها قصه مي گفت .گاهي هم تصنيف مي خواند و همه در خانه كف مي زدند . چون با كسي رودرباسي نداشت ، رك و راست هم بود و عيناٌ عيب ديگران را پيش چشمشان مي گفت ، ننه خيلي او را دوست مي داشت. اولاٌهر دو كازروني بودند و كازرونيان سخت براي هم تعصب دارند . ثانياٌ طرفدار مادرم بود و به خاطر او هميشه پدرم را با خشونت سرزنش مي كرد كه چرا دو زن دارد و بعد از مادرم زن ديگري گرفته است ؛ خلاصه مهمان عزيزي بود .البته زارالمعاد و كتاب دعا و كتاب جودي و هر چه ازين كتب تعزيه و مرثيه بود همراه داشت .همه اين كتاب ها را در يك بقچه مي پيچيد . يك عينك هم داشت ، از آن عينك هاي بادامي شكل قديم . البته عينك كهنه بود. به قدري كهنه بود كه فرامش شكسته بود. اما پيرزن كذا به جاي دسته فرام يك تكه سيم سمت راستش چسبانده بود و يك نخ قند را مي كشيد و چند دور ، دور گوش چپش مي پيچيد .
من قلا كردم و روزي كه پيرزن نبود رفتم سر بقچه اش. اولاٌ كتابهايش را به هم ريختم . بعد براي مسخره، از روي بدجنسي و شرارت عينك موصوف را از جعبه اش در آوردم . آن را به چشم گذاشتم كه بروم و با اين ريخت مضحك سر به سر خواهرم بگذارم و دهن كجي كنم .
آه هرگز فراموش نمي كنم !
براي من لحظه عجيب و عظيمي بود ! همين كه عينك به چشم من رسيد ناگهان دنيا برايم تغيير كرد . همه چيز برايم عوض شد .
يادم مي آيد كه يك بعدازظهر پاييز بود .
آفتاب رنگ رفته و زردي طالع بود .برگ درختان مثل سربازان تير خورده تك تك مي افتادند . من كه تا آن روز از درخت ها جز انبوهي رنگ درهم رفته چيزي نمي ديدم ، ناگهان برگ ها را جداجدا ديدم . من كه ديوار مقابل اتاقمان را يك دست و صاف مي ديدم آجرها مخلوط و با هم به چشمم مي خورد ، در قرمزي آفتاب آجرها را تك تك ديدم و فاصله آنها را تشخيص دادم . نمي دانيد چه لذتي يافتم . مثل آن بود كه دنيا را به من داده اند .
هرگز آن دقيقه و آن لذت تكرار نشد. هيچ چيز جاي آن دقايق را براي من نگرفت . آن قدر خوشحال شدم كه بي خودي چندين بار خودم را چلاندم . ذوق زده بشكن مي زدم و مي پريدم . احساس مي كردم كه تازه متولد شده ام و دنيا برايم معناي جديدي دارد . از بسكه خوشحال بودم صدا درگلويم مي ماند .
عينك را در آوردم ، دوباره دنياي تيره به چشمم آمد. اما اين بار مطمئن و خوشحال بودم .
آن را بستم و در جلدش گذاشتم . به ننه هيچ نگفتم . فكر كردم اگر يك كلمه بگويم ، عينك را از من خواهد گرفت و چند ني قليان به سر و گردنم خواهد زد . مي دانستم پيرزن تا چند روز ديگر به خانه ما بر نمي گردد . قوطي حلبي عينك را در جيب گذاشتم و مست و ملنگ ، سرخوش از ديدار دنياي جديد به مدرسه رفتم .
بعد از ظهر بود . كلاس ما د ر ارسي قشنگي جا داشت . خانه مدرسه از ساختمان هاي اعياني قديم بود . يك نارنجستان بود. اطاق هاي آن بيشتر آئينه كاري داشت. كلاس ما از بهترين اطاق هاي خانه بود. پنجره نداشت. مثل ارسي هاي قديم درك داشت، پر از شيشه هاي رنگارنگ . آفتاب عصر به اين كلاس مي تابيد. چهره معصوم همكلاسي ها مثل نگين هاي خوشگل و شفاف يك انگشتر پر بها به ترتيب به چشم مي خورد .
درس ساعت اول تجزيه و تركيب عربي بود. معلم عربي پيرمردشوخ و نكته گويي بود كه نزديك به يك قرن از عمرش مي گذشت. همه همسالان من كه در شيراز تحصيل كرده اند او را مي شناسند. من كه ديگر به چشمم اطمينان داشتم ، براي نشستن بر نيمكت اول كوشش نكردم. رفتم و در رديف آخر نشستم. مي خواستم چشمم را با عينك امتحان كنم.
مدرسه ما بچه اعيان ها در محله لات ها جا داشت ؛ لذا دوره متوسطه اش شاگرد زيادي نداشت. مثل حاصل سن زده سال به سال شاگردانش در مي رفتند و تهيه نان سنگك را بر خواندن تاريخ و ادبيات رجحان مي دادند. در حقيقت زندگي آنان را به ترك مدرسه وادار مي كرد. كلاس ما شاگرد زيادي نداشت ، همه شاگردان اگر حاضر بودند تا رديف ششم كلاس مي نشستند. در حالي كه كلاس ده رديف نيمكت داشت و من براي امتحان چشم مسلح رديف دهم را انتخاب كرده بودم. اين كار با مختصر سابقه شرارتي كه داشتم اول وقت كلاس سو ءظن پيرمرد معلم را تحريك كرد . ديدم چپ چپ به من نگاه مي كند .
پيش خودش خيال كرد چه شده كه اين شاگرد شيطان بر خلاف هميشه ته كلاس نشسته است . نكند كاسه اي زير نيم كاسه باشد . بچه ها هم كم و بيش تعجب كردنده بودند . خاصه آنكه مي دانستند كه براي رديف اول سال ها جنجال كرده ام.با اينهمه درس شروع شد . معلم عبارتي عربي را بر تخته سياه نوشت و بعد جدولي خط كشي كرد. يك كلمه عربي را در ستون اول جدول نوشت و در مقابل آن كلمه را تجزيه كرد. در چنين حالي موقع را غنيمت شمردم. دست بردم و جعبه را در آوردم .با دقت عينك را از جعبه بيرون آوردم و آن را به چشم گذاشتم. دسته سيمي را به پشت گوش راست گذاشتم . نخ قند را به گوش چپ بردم و چند دور تاب دادم و بستم .
در اين حال وضع من تماشائي بود. قيافه يغورم ، صورت درشتم ،بيني گردن كش و دراز و عقابيم، هيچكدام با عينك بادامي شيشه كوچك جور نبود. تازه اين ها به كنار ، دسته هاي عينك ، سيم و نخ قوز بالا قوز بود و هر پدر مرده مصيبت ديده اي را مي خنداند ، چه رسد به شاگردان مدرسه اي كه بيخود و بي جهت از ترك ديوار هم خنده اشان مي گرفت .
خدا روز بد نياورد . سطر اول را كه معلم بزرگوار نوشت ، رويش را برگرداند كه كلاس را ببيند و درك شاگردان را از قيافه ها تشخيص دهد. ناگهان نگاهش به من افتاد .حيرت زده گچ را انداخت و قريب به يك دقيقه بر و بر چشم به عينك و قيافه من دوخت .
من متوجه موضوع نبودم. چنان غرق در لذت بودم كه سر از پا نمي شناختم . من كه در رديف اول با هزاران فشار و زحمت نوشته روي تخته را مي خواندم ، اكنون در رديف دهم آن را مثل بلبل مي خواندم. مسحور كار خود بودم . ابداٌ توجهي به ماجراي شروع شده نداشتم . بي توجهي من و اين كه با نگاه ها هيچ اضطرابي نشان ندادم ، معلم را در ظن خود تقويت كرد . يقين شد كه من بازي جديدي درآورده ام كه او را دست بيندازم و مسخره كنم!
ناگهان چون پلنگي خشمناك راه افتاد . اتفاقاٌ اين آقاي معلم لهجه شيرازي داشت و اصرار داشت كه خيلي خيلي عاميانه صحبت كند . همين طور كه پيش مي آمد با لهجه خاصش گفت :
" به به ! نره خر ! مثل قوال ها صورتك زده اي ؟ مگه اينجا دسته هفت صندوقي آ وردن ؟ "
تا وقتي كه معلم سخن نگفته بود ، كلاس آرام بود و بچه ها به تخته سياه چشم دوخته بودند ، وقتي آقا معلم به من تعرض كرد ، شاگردان كلاس روبرگردانيدند كه از واقعه خبر شوند . همينكه شاگردان به عقب نگريستند و عينك مرا با توصيفي كه از آن شد ديدند ، يك مرتبه گوئي زلزله آمد و كوه شكست . صداي مهيب خنده آنان كلاس و مدرسه را تكان داد . هر و هر تمام شاگردان به قهقهه افتادند ، اين كار بيشتر معلم را عصباني كرد . براي او توهم شد كه همه بازي هارا براي مسخره كردنش راه انداخته ام ... خنده بچه ها و حمله آقا معلم مرا به خود آورد . احساس كردم كه خطري پيش آمده ، خواستم به فوريت عينك را بردارم . تا دست به عينك بردم فرياد معلم بلند شد :
" دستش نزن ، بگذار همين طور تو را با صورتك پيش مدير ببرم . بچه تو بايد سوپوري كني . ترا چه به مدرسه و كتاب و درس خواندن ؟ برو بچه رو بام حمام قاپ بريز ! "
حالا كلاس سخت در خنده فرو رفته ، من بدبخت هم دست و پايم را گم كرده ام . گنگ شده ام. نمي دانم چه بگويم .مات و مبهوت عينك كذا به چشمم است و خيره خيره معلم را نگاه مي كنم . اين بار سخت از جا در رفت و درست آمدكنار نيمكت من . يك دستش پشت كتش بود ، يك دستش هم آماده كشيده زدن . در چنين حالي خطاب كرد : " پاشو برو گمشو ! يا الله ! پاشو برو گمشو ! " من بدبخت هم بلندشدم . عينك همن طور به چشمم بود و كلاس هم غرق خنده بود . كمي خودم را دزديدم كه اگر كشيده را بزند به من نخورد ، يا لااقل به صورتم نخورد . فرز و چابك جلو آقا معلم در رفتم كه ناگهان كشيده به صورتم خورد و سيم عينك شكست و عينك آويزان و منظره مضحك شد . همينكه خواستم عينك را جمع و جور كنم دو تا اردنگي محكم به پشتم خورد . مجال آخ گفتن نداشتم ، پريدم و از كلاس بيرون جستم .
آقاي مدير و آقاي ناظم و آقاي معلم عربي كميسيون كردند و بعد از چانه زدن بسيار تصميم به اخراجم گرفتند . وقتي خواستند تصميم را به من ابلاغ كنند ، ماجراي نيمه كوري خود را برايشان گفتم . اول باور نكردند ، اما آنقدر گفته ام صادقانه بود كه در سنگ هم اثر مي كرد .
وقتي مطمئن شدند من نيمه كورم ، از تقصيرم گذشتند و چون آقاي معلم عربي نخود هر آش و متخصص هر فن بود ، با همان لهجه گفت :" بچه مي خواستي زودتر بگي . جونت بالا بياد ، اول مي گفتي . حالا فردا وقتي مدرسه تعطيل شد ، بيا شاه چراغ دم دكون ميز سليمون عينك ساز ! " فردا پس از يك عمر رنج و بدبختي و پس از خفت ديروز ، وقتي كه مدرسه تعطيل شد ، رفتم در صحن شاه چراغ دم دكان ميرزا سليمان عينك ساز . آقاي معلم عربي هم آمد ، يكي يكي عينك ها را از ميرزا سليمان گرفت و به چشم من گذاشت و گفت نگاه كن به ساعت شاه چراغ ببين عقربه كوچك را مي بيني يا نه ؟ . بنده هم يكي يكي عينك ها را امتحان كردم ، بالاخره يك عينك به چشمم خورد و با آن عقربه كوچك را ديدم .
پانزده قران دادم و آن را از ميرزا سليمان خريدم و به چشم گذاشتم و عينكي شدم
